Skip to main content

Przedsiębiorstwo w spadku – działalność gospodarcza po śmierci przedsiębiorcy

17
gru, 2018

Polacy coraz częściej i śmielej stawiają na samozatrudnienie, pracę w rodzinnych firmach lub zakładanie mikro i małych przedsiębiorstw. Do tego celu najczęściej wybierają oni osobistą działalność gospodarczą. Forma ta ma wiele zalet, które często przesądzają o jej wyborze, takich jak chociażby brak konieczności sporządzania skomplikowanych umów czy posiadania wysokiego kapitału początkowego. Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej napotykało jednak znaczne utrudnienia w przypadku śmierci przedsiębiorcy. Zazwyczaj w takich sytuacjach dotychczasowa firma przestawała istnieć, a wszelkie umowy ulegały rozwiązaniu.

Aktualnie, problem ten został rozwiązany ustawą z dnia 25 lipca 2018 r., która wprowadza zarząd sukcesyjny. Są to przełomowe rozwiązania dotyczące losów firmy w przypadku śmierci przedsiębiorcy.

Uchwalona ustawa ma na celu zapewnienie kontynuacji istnienia przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy. Wprowadzone przepisy umożliwiają funkcjonowanie firmy na zasadach analogicznych z tymi, które istniały za jego życia, w czasie od otwarcia spadku do jego działu (co do zasady). W tym celu do systemu prawnego wprowadzona została instytucja zarządu sukcesyjnego oraz zarządcy sukcesyjnego, a także przedsiębiorstwa w spadku.

Aby zarząd sukcesyjny mógł zostać ustanowiony, wymagane jest:
1) powołanie zarządcy sukcesyjnego;
2) wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji;
3) dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.

Zarząd sukcesyjny:
1) obejmuje prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z jego prowadzeniem;
2) nie może być przeniesiony, jednakże zarządca sukcesyjny może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

Zarządca sukcesyjny zarządza przedsiębiorstwem w imieniu własnym, lecz na rachunek następców prawnych i ze skutkiem w ich majątku.

Nowe przepisy przewidują, iż zarządcę sukcesyjnego powołać można:
1) za życia przedsiębiorcy, co stanowić ma jednocześnie podstawowy sposób powstawania zarządu sukcesyjnego. Pamiętać jednak należy, iż owe powołanie wymaga dla swej ważności formy pisemnej. Przyjmuje się także, iż zgoda osoby powołanej do pełnienia tej funkcji oraz rezygnacja za życia przedsiębiorcy wymagają również zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności;
2) przypadku niedokonania wyboru przez przedsiębiorcę istnieje możliwość powołania zarządcy przez osoby uprawnione, tj.: małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie, spadkobiercę ustawowego przedsiębiorcy oraz spadkobiercę testamentowego albo zapisobiercę windykacyjnego, o ile przyjęli spadek albo zapis. W tym przypadku pamiętać jednak musimy, że uprawnienie do powołania zarządcy wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Ponadto czynność ta wymagana formy aktu notarialnego oraz zgody 85% uprawnionych (zgodnie z udziałami w spadku).

Warto pamiętać również, iż funkcję zarządcy sukcesyjnego pełnić może w tym samym czasie wyłącznie jedna osoba. Ponadto, zarządcą może być osobą fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, wobec której nie orzeczono zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Funkcję tą pełnić może także powołany w okresie wcześniejszym prokurent. Zarząd sukcesyjny może być sprawowany odpłatnie lub nieodpłatnie.

Wedle nowych przepisów zarządca sukcesyjny jest uprawniony do wykonywania czynności zwykłego zarządu, natomiast czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu może dokonywać za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, w a razie braku zgody – za zezwoleniem sądu.

Warto wiedzieć także, że przedsiębiorstwo w spadku będzie mogło posługiwać się numerem NIP zmarłego przedsiębiorcy, korzystać z wydanych interpretacji podatkowych, a także z przyznanej zmarłemu pomocy publicznej. Poprzez wprowadzenie nowych rozwiązań zaistniała również możliwość przeniesienia na następców prawnych praw i obowiązków administracyjnych, wynikających z koncesji, zezwoleń licencji i pozwoleń, związanych z przedsiębiorstwem albo ich tymczasowego wykonywania przez zarządcę sukcesyjnego.

Zarząd sukcesyjny ma charakter tymczasowy i wygasa z:
1) upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku, chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
2) dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;
3) dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę;
4) upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;
5) dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
6) dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;
7) upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

W wyjątkowych sytuacjach zarząd może być przedłużony sądownie do 5 lat.

Ustawa w znacznej części obowiązuje od dnia 25 listopada 2018 r.

W przypadku pytań, zapraszamy do kontaktu !

Mateusz Adamczyk

Popularne artykuły

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
Dlaczego warto przekształcić prowadzoną jednoosobową działalność gospodarczą…
Upadłość czy restrukturyzacja – czyli co wybrać by ratować firmę. Cz. 1.
Rok 2020 był rokiem wyjątkowym pod każdym względem. W szczególności dla wiel…
Ułatwienia w składaniu rocznych zeznań podatkowych – nowelizacja przepisów
Dnia 6 listopada 2018 r. podpisana została przez Prezydenta Rzeczpospolitej …